saplı meşe ne demek?

Quercus robur veya Saplı meşe, Quercus cinsine bağlı bir bitki türüdür.¹ Doğal yayılım alanı Avrupa ve Kafkasya'nın batısını içeren ağaç, ılıman bölgelerde yetişebilir.

Saplı meşe, Kanada ve ABD'nin bazı yerlerinde istilacı tür olarak da yayılım gösterir.²³

Özellikler

Saplı meşe, yaprak döken büyük bir ağaçtır. Gövdesinin çapı 4-12 metreye çıkabilir. Majeste Meşesi (The Majesty Oak) çapıyla Büyük Britanya'daki,⁴ Letonya'daki Kaive Meşesi ise çapıyla Kuzey Avrupa'daki en kalın ağaçtır. Saplı meşenin loblu ve çok kısa saplı yapraklaı uzunluğundadır. Bahar ortasında çiçeklenir ve palamutları sonbahar ortasında olgunlaşır. Palamutların kendisi , saplarıysa uzunluğundadır ve her palamut sapında 1 ilâ 4 palamut yetişir.

Saplı meşe, toprak şartlarına ve karasal iklime çok dayanıklıdır, ancak verimli ve iyi sulanmış toprakları yeğler. Olgun ağaçlar sele dayanır.⁵

Uzun ömürlüdür. Dalları büyük, geniş bir taç gibi ağacın tepesinde düzensizce yayılır. Doğada birkaç yüzyıl yaşayabilseler de en uzun ömürlüleri, insanlar tarafından budananlarıdır. Budama, ağacın sağlığını iyileştirmese de potansiyel ömrünü uzatır. Litvanya'daki Stelmužė Meşesi ve Bulgaristan'daki Granit Meşesi'nin 1500 yıldan büyük olduklarına inanılmaktadır ki bu onları Avrupa'nın en eski meşeleri yapar. Danimarka'daki Jaegerspris'te yetişen 'Kongeegen' ('Krallar Meşesi'), tahminen yaklaşık 1200 yıllıktır.⁶ Bir başka meşe de İsveç'teki Kvilleken'de bulunan 1000 yıldan eski ve çapındadır.⁷ Budanmamış bireylerin en eskilerinden birisi Almanya'daki Ivenack'ta bulunan ve dendrokronolojisinden 700-800 yıllık olduğu anlaşılan bir meşedir. İngiltere'deki Lincolnshire'da bulunan Bowthorpe Meşesi, tahminen 1000 yıllık olup Britanya'daki en eski meşedir. New Forest'ta bulunan Kngihtwood Meşesi'nin de bir o kadar eski olduğu sanılmaktadır. 4 metreden kalın saplı meşelerin en sık bulunduğu ülke Letonya'dır.⁸

Ekoloji

Yaşam döngüsü

Saplı meşe, doğal yayılım alanı içerisinde çeşitli vahşi hayvanlar için büyük önem arz ettiğinden kıymetlidir. Çeşitli böcek türleri bu ağaçların yaprak ve budaklarının üstünde ve palamutlarının içinde yaşar. Palamutlar, sincap (Sciurus sp.) ve Garrulus glandarius gibi memeli ve kuş türleri için kıymetli bir besin kaynağıdır. Alakargalar, insanlar onları ticari amaçla yetiştirmeden önce meşelerin yayılmasını sağlayan en büyük öneme sahip hayvanlardı⁹ ki yabani meşeler için hâlâ aynı öneme sahiptirler. Bunun nedeni alakargaların meşe palamutlarını, onlara zarar vermeden toprağa gömerek saklama alışkanlıklarıdır. Sincap gibi yemiş depolama alışkanlığı olan memeliler de palamutlları taşıyarak ve saklayarak onların yayılmasını sağlarlar.

Etkenleri

Grandinin/roburin E, kastalagin/vesgalagin, gallik asit, monogalloil glükoz (glükogallin) ve valoneik asit dilakton, monogalloil glükoz, digalloil glükoz, trigalloil glükoz, ramnoz, kersitrin ve ellagik asit, Q. robur'da bulunan fenolik bileşiklerdir.¹⁰ Özodunu triterpen saponinleri içerir.¹¹

Kullanımı

Saplı meşe, ormancılıkla uğraşanlarca sağlam ve uzun süre dayanan ve iç dekorasyon ve mobilyacılıkta kıymetli olan özodunu için yetiştirilir. Saplı meşe odunu, liflerine dikey alınan kesitinin yakın incelenmesi sonucunda tanımlanabilir. Odun, karakteristik, geniş koyu ve açık kahvverengi büyüme halkaları sayesinde ayırt edilebilir. İlkbahar odununda, devasa sayıda geniş çaplı (yaklaşık ) damarlar bulunur. Büyüme halkalarının arasından sarı veya açık kahverengi ince (yaklaşık ) çizgiler geçer. Kerestesi metreküp başına yoğunluktadır.

Galeri

Dosya:Holz_der_Stieleiche.jpg|İkiye bölünmüş bir saplı meşe tomruğu Dosya:Quercus_robur_MHNT.BOT.2010.6.75.jpg|Quercus robur kerestesi- Toulouse Müzesi Dosya:Juhász_Gyula_memorial_tree.JPG|Makó, Macaristan'daki Gyula Juhász anıt ağacı Dosya:Quercus_robur_-_sprouting_acorn.jpg|Palamuttan çıkan meşe filizi Dosya:Oaksprout.jpg|Cam bir kaptaki meşe filizi

Konuyla ilgili yayınlar

Bean, W. J. (1976). Trees and shrubs hardy in the British Isles 8th ed., revised. John Murray.
Rushforth, K. (1999). Trees of Britain and Europe. HarperCollins .

Dış bağlantılar

Kaynakça

Orijinal kaynak: saplı meşe. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

↩
Nixon, Kevin C. (1997). "Quercus robur". In Flora of North America Editorial Committee (ed.). *Flora of North America North of Mexico (FNA) *.
1. New York and Oxford – eFloras.org aracılığıyla, Missouri Botanik Bahçesi, St. Louis, MO ve Harvard Üniversitesi Herbaryumları, Cambridge, MA.
↩
Huang, Chengjiu; Zhang, Yongtian; Bartholomew, Bruce. *"Quercus robur" *. Flora of China. 4 – eFloras.org aracılığıyla, Missouri Botanik Bahçesi, St. Louis, MO ve Harvard Üniversitesi Herbaryumları, Cambridge, MA. ↩
"Britain's record-breaking trees" , The Daily Telegraph ↩
↩
↩
↩
Eniņš, Guntis (2008). 100 dižākie un svētākie , AS Lauku Avīze, p. 25. ↩
↩
Analysis of oak tannins by liquid chromatography-electrospray ionisation mass spectrometry. Pirjo Mämmelä, Heikki Savolainenb, Lasse Lindroosa, Juhani Kangasd and Terttu Vartiainen, Journal of Chromatography A, Volume 891, Issue 1, 1 September 2000, Pages 75-83, ↩
Identification of triterpene saponins in Quercus robur L. and Q. petraea Liebl. Heartwood by LC-ESI/MS and NMR. Arramon G, Saucier C, Colombani D and Glories Y, Phytochem Anal., November-DEcember 2002, volume 13, issue 6, pages 305-310, ↩